Na wrzesień proponujemy fragment z wiersza „Do Bronisława Z.” autorstwa Cypriana Kamila Norwida – Patrona Roku 2021. W tej części utworu poeta wypowiada myśl, będącą uznaniem dobroci i poezji za najważniejsze wartości. O szczytnych zadaniach sztuki w życiu narodu pisze Norwid również w innych utworach, na przykład w wierszowanym wstępie do Promethidiona :
“O sztuko! Człowiek do ciebie powraca
Jak do cierpliwej matki dziecię smutne
Lub marnotrawny syn, gdy życie skraca …
… Tak jesteś czasu ciszy; czasu burzy
Ty się zamieniasz w ton, czekasz w trybunie,
Aż się sumienie kształtem wymarmurzy,
Podniesie czoło i fałsz w proch aż runie!”
Dla Norwida szczególnie istotną dziedziną sztuki jest oczywiście poezja, jej poświęca najwięcej swoich wypowiedzi, zarówno poetyckich, jak i prozatorskich. Taki pogląd może być kontrowersyjny dla tych, którzy stawiają na naukę jako główną dźwignię postępu. Pięć końcowych, ogólnie znanych, wersów prezentowanej strofy z wiersza Do Bronisława Z. to słowa wypowiedziane pod koniec życia Norwida. Myśli będące uznaniem dobroci i poezji za najważniejsze wartości mogą dzisiaj dziwić, zwłaszcza tych, którzy nie darzą prestiżem pierwszej z nich. Mniej znane są słowa – także dla wielu kontrowersyjne –
o tym, że złoto bez poezji „naprawdę jest nędzą z nędz”. Jest to może przesadne określenie, ale jednocześnie jest dowodem na to, jak autor Vade – mecum wysoko oceniał poezję i jakie przymioty przypisywał „prawdziwej poezji” .
Norwid dzięki umiejętności wyrażania ważnych treści w puentach i aforyzmach stał się najczęściej cytowanym polskim poetą. Co ważniejsze, stał się też oparciem dla tysięcy swoich wnuków i prawnuków, oraz natchnieniem dla wielu twórców i ludzi czynu.
Ojciec święty Jan Paweł II, który go wielokrotnie cytował i nazwał „czwartym wieszczem”, powiedział m.in.:
„Chciałem rzetelnie spłacić mój osobisty dług wdzięczności dla poety, z którego
dziełem łączy mnie bliska, duchowa zażyłość datująca się od lat gimnazjalnych. […]
Cyprian Norwid pozostawił dzieło, z którego emanuje światło pozwalające wejść głębiej
w prawdę naszego bycia człowiekiem, chrześcijaninem, Europejczykiem i Polakiem”
Profesor Władysław Stróżewski swój artykuł pt. „Filozofia człowieka w Vade-mecum Cypriana Norwida” kończy słowami:
„Jednego możemy być jednak pewni: że to, co zdołaliśmy wyczytać w jego tekstach, nie jest jedynie historycznym zabytkiem, lecz okazuje się prawdą nieprzemijającą, uniwersalną. Prawdą na dziś i na jutro.”
Silnie związany z Norwidem Herbert pisał o nim, nawiązując do „Bema pamięci żałobnego-rapsodu”, m.in. tak:
„Słowa Norwida
z ognia
żelaza
dział artyleryjskich
pancerz i miecz
wawrzyn – jedyny wart trudu – pośmiertny”
Wagę międzynarodową mają słowa wybitnego poety-noblisty, Josifa Brodzkiego:
“Uważam Norwida za najlepszego poetę XIX wieku – ze wszystkiego, co znam w jakimkolwiek języku.
Lepszy niż Baudelaire, lepszy niż Wordsworth, lepszy niż Goethe.”
W Roku Norwida zachęcamy do zapoznania się z bogatą twórczością artysty, określanego mianem czwartego wieszcza.
