1. Oceń język dokumentu. Czy twoim zdaniem jest to język obserwatora obiektywnego w stosunku do wydarzeń? Ocenę uzasadnij.
2. Kogo autor oskarża o organizację ,,rozróby”, a kogo usprawiedliwia
II W oparciu o źródło B:
3.Wyjasnij, które z studenckich postulatów ,,godziły w ustroju”.
4. Wyjaśnij stosunek studentów do panującego ustroju.
5. Wyjaśnij, dlaczego studenci odwołują się do obowiązującego prawa.
6. Napisz, który z postulatów studenckich był najważniejszy. Odpowiedz uzasadnij.
III Porównując źródło A i B:
7. Oceń wiarygodność każdego z nich. Odpowiedź uzasadnij.
8. O jakich informacjach jest mowa w punkcie 5.źródła B?
9. Dlaczego studenci domagali się sprostowania informacji o zajęciach
IV Na podstawie źródła C:
10. Wyjaśnij, czym autorzy uzasadniają potrzebę wolności słowa.
11. Wyjaśnij korzyści, jakich dopatruje się autor w zniesieniu cenzury prewencyjnej.
12. Określ charakter żądań stawianych przez autorów. Odpowiedz uzasadnij.
V Po gruntowym zapoznaniu się ze źródłem D:
13. Określ, które z wydarzeń historycznych najbardziej niepokoiło cenzurę? Uzasadnij, dlaczego.
14. Oceń prawdziwość informacji na temat tego wydarzenia, przeznaczonych do publikacji.
15. Wyjaśnij, kim był zmarły, którego zakazano wspominać.
16. Wymień filmy cieszące się szczególnym zainteresowaniem cenzury. Wyjaśnij przyczyny tego zainteresowania.
17. Wyjaśnij, jakie wnioski na temat stosunku państwo – Kościół można wyciągnąć w oparciu o źródło D? (skorzystaj z wiedzy poza źródłowej).
18. Podaj 4 przykłady z różnych dziedzin życia kulturalnego i społecznego, będących pod szczególną kontrolą GUKPPiW.
VI Po analizie źródła E:
19. Wyjaśnij, co symbolizuje rysunek.
20. Zastanów się, dlaczego taki rysunek mógłby wówczas zostać dopuszczony do publikacji. Odpowiedź uzasadnij.
21. Porównaj źródło E ze źródłem D. Z którym fragmentem źródła D można skojarzyć rysunek? Odpowiedź uzasadnij.
22. Określ charakter wszystkich źródeł.
Źródło A
Komu to służy? ,,Życie Warszawy’’ z 9 marca 1968 r.
[…] Na Uniwersytecie Warszawskim co pewien czas daje znać o sobie grupka awanturników, wywodząca się z kręgów bananowej młodzieży, której obce są troski materialne, prawdziwe warunki życia i potrzeby naszego społeczeństwa. Oni to próbują wywołać co pewien czas niepokój, oni to przeszkadzają zdecydowanej większości młodzieży, która pragnie się uczyć i korzystać z tych wszystkich możliwości rozwoju jakie im stwarza władza ludowa. Oni byli sprawcami wczorajszych zajść, wykorzystując jako pretekst usunięcie z uczelni 2 studentów znanych z anarchistycznych wystąpień na terenie Uniwersytetu.
Należy wyrazić głębokie ubolewanie, że owej grupce prowodyrów udało się wczoraj wciągnąć część młodzieży studenckiej. Jest to tym bardziej godne ubolewania, że ci studenci nie uważali za wskazane odciąć się od szumowin, które dołączyły do nich, wykorzystując jak zawsze tego typu okazje do ,,rozróby’’.
Wystąpienia studentów UW przeniosły się poza mury uczelni na ulicę. Przechodnie przypatrywali się rozhisteryzowanym i młodzieniaszkom początkowo z dezaprobatą, a potem z otwartym oburzeniem.[…]
Źródło B
Rezolucja studentów Politechniki Warszawskiej z 13 marca 1968 r.
Cyt. Za: Materiały do dziejów Polski 1945 – 1980, cz.2, z. I, s. 15.
W związku z tragicznymi zajściami w środowisku studenckim Warszawy w ostatnich dniach, solidaryzując się ze studentami pozostałych Uczelni warszawskich, żądamy:
1. Przestrzegania Konstytucji PRL, w szczególności § 71, który brzmi: ,,PRL zapewnia Obywatelom wolność2. słowa, druku, zgromadzeń i wieńców, pochodów i manifestacji”.
3. Uwolnienia i zaprzestania represji w stosunku do wszystkich studentów Uczelni warszawskich i opublikowania pełnej listy aresztowanych.
4. Ukarania winnych brutalnych akcji przeciwko studentom i publicznego ich napiętnowania.
5. Zaprzestania prób skłócenia klasy robotniczej z postępową inteligencją i młodzieżą studencką.
6. Wyjaśnienia w prasie, radio i telewizji fałszywych informacji o zajściach oraz ich sprostowani.[…]
Źródło C
List 59 intelektualistów protestujących przeciwko proponowanym przez władze komunistyczne zmianom w konstytucji PRL, wysyłany przez prof. E. Lipińskiego do marszałka Sejmu 5 grudnia 1975 r.
[…] Wolność słowa i informacji. Gdy nie ma wolności słowa – nie ma swobodnego rozwoju kultury narodowej. Gdy wszystkie publikacje przed ukazaniem się podlegają cenzurze państwowej, a wydawnictwa i środki masowego przekazu są kontrolowane przez państwo – obywatele nie mogą świadomie ustosunkować się do władzy państwowej, ta zaś nie wie, jaki jest stosunek społeczeństwa do jej polityki. Szczególnie groźne następstwa państwowego monopolu publikacji oraz działania cenzury prewencyjnej występują w literaturze i sztuce, które nie pełnią swych społecznie doniosłych funkcji. Dlatego związkom pracowniczym, stowarzyszeniom twórczym i innym należy umożliwić powołanie niezależnych od państwa wydawnictw i czasopism. Dlatego należy znieść cenzurę prewencyjną. […]
Źródło D
Z księgi zapisów i zaleceń Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z lat 1974 – 1977.
Nie należy opuszczać żadnych publikacji o zmarłym 11 bm. Franciszku Niepokólczyckim. Dotyczy to również nekrologów i ewentualnych przedruków opublikowanych uprzednio notatek, wspomnień itp. (19 VI 1974).
Decyzją władz w tegorocznym festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu nie biorą udziału kabarety. Nie bacząc na to redakcja tygodnika ,,Szpilki’’ zorganizowała w Opolu w dniu 28 czerwca br. Uroczystość wręczania nagrody ,,Złota Szpilka’’, którą przyznano warszawskiemu kabaretowi ,,Pod Egidą” za wieloletni udział w festiwalach opolskich. Nie należy dopuszczać do żadnych informacji na ten temat (28 VI 1976).
Instytut Historii PAN, za pośrednictwem Ossolineum wydał książkę Krystyny Kersten Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej. Publikacja zawiera wiele stwierdzeń sprzecznych z aktualnymi zadaniami pracy propagandowej. Należy zatem sygnalizować kierownictwu GUKPPiW (Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk) wszelkie realizacje tej książki, opracowania itp.
Bez przeszkód można zwalniać dobre wzmianki i notatki bibliograficzne. Zalecenie jest przeznaczone wyłącznie do wiadomości cenzorów (23 XI 1974).
Przy ocenie materiałów na temat śmierci polskich oficerów w Katyniu należy kierować się następującymi kryteriami:
nie wolno opuszczać jakichkolwiek prób obarczania Związku Radzieckiego odpowiedzialnością za śmierć polskich oficerów w lasach katyńskich.
w opracowaniach naukowych, pamiętnikarskich, biograficznych można zwalniać w sformułowania w rodzaju: “rozstrzelany przez hitlerowców w Katyniu”, “zmarł w Katyniu”, “zginął w Katyniu”. Gdy w przypadku użycia sformułowania w rodzaju “zginął w Katyniu” podawana jest data śmierci dopuszczalne jest jej określenie wyłącznie w lipcu1941r.
należy eliminować określenia “jeńcy wojenni” w odniesieniu do żołnierzy i oficerów polskich internowanych przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r. właściwym określeniem jest termin “internowani”. Mogą być zwalniane nazwy obozów: Kozielsk, Starobielsk, Ostaszków , w których byli internowani polscy oficerowie, rozstrzelani później przez hitlerowców w lasach katyńskich
Nekrologi, klepsydry, ogłoszenia o nabożeństwach zgłoszonych w intencji ofiar Katynia oraz informacje o innych formułach uczczenia ich pamięci mogą być zwalniane wyłącznie za zgodą kierownictwa GUKPPiW. Sprawy wątpliwe bądź nie ujęte w niniejszym zapisie należy konsultować z kierownictwem GUKPPiW.
Niniejszy zapis przeznaczony wyłącznie do wiadomości cenzorów. Przy ewentualnych wkroczeniach nie wolno się na niego powoływać ani ujawniać jego istnienia (14 I 1975).
W dniu 27 I 1977 r. odbędzie się premiera filmu K. Zanussiego Barwy ochronne. Nie należy podawać żadnych informacji o tej imprezie, jak również wzmianek, omówień, reklamy, filmu, zarówno przed, jak i po premierze. Wszystkie recenzje z Barw Ochronnych muszą posiadać akceptację Wydziału Prasy, Radia i TV KC PZPR.
Bez konsultacji można zwalniać tylko informacje repertuarowe (27 I 1977).
Do czasu ustalenia terminu premiery nowego filmu w reżyserii Andrzeja Wajdy pt. Człowiek z marmuru, wszelkie materiały (zapowiedzi, recenzje, wywiady, reportaże, informacje repertuarowe itp.) dotyczące tego filmu mogą być publikowane tylko po uzyskaniu przez akceptację Wydziału Prasy, Radia i TV KC PZPR. Zalecenie jest przeznaczone wyłącznie do wiadomości cenzorów (II 1977).
Należy eliminować wszelkie informacje o zamiarach budowy, odbudowy, czy przebudowy kościołów i kaplic, staraniach o otwarcie nowej placówki parafialnej […](1976).
